ប្រយ័ត្ន ! ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ព្រមានពីការវាយប្រហារបែបថ្មីតាមអ៊ីនធើណេត
រាជធានីភ្នំពេញ ៖ ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ បានប្រកាសឲ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការកើនឡើងនូវការវាយប្រហារបែបវិស្វកម្មសង្គម (Social Engineering Attack) និងការបោកបញ្ឆោត (Phishing Attack ) ក្រោយពីការប្រហារបែបនេះកើតមានជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះអ្នកប្រើប្រាស់តាមអុីម៉ែល, បណ្តាញសង្គម និងវេបសាយតាមMobile Apps ។
ការិយាល័យឆ្លើយតបបញ្ហាបន្ទាន់នៃកុំព្យូទ័រ (CamCERT) នៃក្រសួងប្រៃសណីយ៍និងទូរគមនាគមន៍ បានចេញសេចក្តីប្រកាសនេះ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៥ កក្កដា ដើម្បីជូនដំណឹងដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកបម្រើការងារពាក់ព័ន្ធនឹងបច្ចេកវិទ្យា ឲ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះហានិភ័យនេះ ដោយសារកាលពីពេលថ្មីៗនេះ មានការកើនឡើងយ៉ាងច្រើននូវការវាយប្រហារបែបវិស្វកម្មសង្គម និងការបោកបញ្ឆោត ដើម្បីលួចយកគណនី (ឈ្មោះ និងពាក្យសម្ងាត់) ដើម្បីបម្រើគោលបំណងទុច្ចរិតណាមួយ ។
ការិយាល័យឆ្លើយតបបញ្ហាបន្ទាន់នេះ បាន បញ្ជាក់ថា ៖« ការវាយប្រហារទាំងនោះកើត មានឡើងជាច្រើនទម្រង់ដូចជា តាមអុីម៉ែល បណ្តាញសង្គម វេបសាយ និងតាមMobile Apps ឬតាមតំណភ្ជាប់ (links) ជាដើម » ។
តើអ្វីទៅជាការវាយប្រហារបែបវិស្វកម្មសង្គម (Social Engineering Attack) ?
ការវាយប្រហារបែបវិស្វកម្មសង្គម គឺជាការវាយប្រហារតាមអុីនធើរណេតមួយបែប ដែលអ្នកវាយប្រហារប្រើប្រាស់ប្រតិកម្មរបស់មនុស្ស (ជំនាញសង្គម) ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានអំពីអង្គភាពមួយ ។ អ្នកវាយប្រហារដែលអាចអះអាងថា ជាបុគ្គលិកថ្មី ឬជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់សេវា ឬជាអ្នកដទៃផ្សេងទៀត បានធ្វើការសាកសួរព័ត៌មានជាច្រើនពីអ្នក ។ ក្នុងករណីដែលមិនទាន់មានព័ត៌មានពេញលេញទេ អ្នកវាយប្រហារនោះនឹងធ្វើការស្វែងរកព័ត៌មានបន្ថែមពីប្រភពផ្សេងទៀត ។
តើអ្វីទៅជាការវាយប្រហារបោកបញ្ឆោត (Phishing Attack) ?
Phishing Attack គឺជាទម្រង់មួយនៃការវាយប្រហារបែបវិស្វកម្មសង្គម ។ ការវាយប្រហារ Phishing គឺប្រើប្រាស់នូវអុីម៉ែល ឬក៏វេបសាយផ្ទុកមេរោគ ដើម្បីលួចយកព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ដោយតាំងខ្លួនធ្វើជាអង្គភាពស្របច្បាប់ត្រឹមត្រូវ (តែជាការបោកបញ្ឆោតប៉ុណ្ណោះ) ។ ជាឧទាហរណ៍ អ្នកវាយប្រហារអាចផ្ញើអុីម៉ែលមួយ ដោយតាំងខ្លួនមកពីក្រុមហ៊ុន Credit Card ឬអង្គភាពហិរញ្ញវត្ថុណាមួយ ដែលធ្វើការស្នើសុំនូវព័ត៌មានគណនី (លេខគណនី, ឈ្មោះ, ពាក្យសម្ងាត់) ដោយហេតុផលមានបញ្ហាអ្វីមួយ។ នៅពេលដែលអ្នកប្រើប្រាស់ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណើ អ្នកវាយប្រហារនឹងចូលទៅកាន់កាប់គណនីនោះតែម្តង (ដោយដូរពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នកចេញ)។
តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីជៀសវាងពីបញ្ហានេះ (មិនក្លាយខ្លួនទៅជាជនរងគ្រោះ) ?
ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍បានផ្តល់ជាយោបល់ថា សូមមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការទទួលទូរស័ព្ទពីអ្នកមិនស្គាល់ ហើយតាំងខ្លួនថា ជាអ្នកនេះឬអ្នកនោះ, ការចូលមើលវេបសាយមិនមានប្រភពច្បាស់លាស់ ឬទទួលបានអុីម៉ែលសាកសួរអំពីព័ត៌មានផ្ទៃក្នុងអង្គភាព ។ បើមិនមែនជាបុគ្គលដែលអ្នកស្គាល់ ហើយតាំងខ្លួនមកពីអង្គភាពណាមួយ អ្នកត្រូវតែព្យាយាមធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់អត្តសញ្ញាណរបស់បុគ្គលនោះ ពីអង្គភាពនោះដោយផ្ទាល់ ។
-មិនត្រូវផ្តល់នូវព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ឬព័ត៌មានអំពីអង្គភាពរបស់អ្នក ដោយមានទាំងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបណ្តាញ (network infrastructure) លុះត្រាតែអ្នកប្រាកដឲ្យបានច្បាស់អំពីបុគ្គលម្នាក់នោះ ។
-មិនត្រូវបញ្ចេញនូវព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ឬព័ត៌មានហិរញ្ញវត្ថុនៅក្នុងអុីម៉ែល និងមិនត្រូវឆ្លើយតបទៅនឹងអុីម៉ែលមិនមានប្រភពច្បាស់លាស់ រួមមានទាំងតំណភ្ជាប់ (links) នៅក្នុងអុីម៉ែលផងដែរ ដោយមិនត្រូវផ្ញើនូវព័ត៌មានសម្ងាត់ (sensitive) តាមអុីម៉ែល ឬអុីនធើរណេត ដោយមិនបានធ្វើកូដនីយកម្ម (encrypt) នោះឡើយ ។
-សូមមានការចាប់អារម្មណ៍អំពីអាសយដ្ឋានរបស់វេបសាយ (URL) ។ អាសយដ្ឋានវេបសាយក្លែងក្លាយអាចស្រដៀងគ្នាទៅនឹងវេបសាយពិតប្រាកដ ។
-ធ្វើការអាប់ដេតប្រព័ន្ធប្រតិបតិ្តការ (Operating System) និងកម្មវិធីទាំងអស់ដែលមានក្នុងម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័ររបស់អ្នក ព្រមទាំងដំឡើង និងអាប់ដេតកម្មវិធីកម្ចាត់មេរោគឲ្យបានទៀងទាត់ ។ បើកមុខងារ anti-phishing ដែលមាននៅក្នុង web browsers និងកម្មវិធីអុីម៉ែល (email client) ។
តើត្រូវធ្វើដូចម្តេច បើសិនជាអ្នកគិតថាខ្លួនជាជនរងគ្រោះ ?
បើសិនជាអ្នកជឿជាក់ថា អ្នកបានបញ្ចេញព័ត៌មានអំពីអង្គភាពអ្នក សូមធ្វើការរាយការណ៍ទៅកាន់បុគ្គលទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងអង្គភាព ដោយអាចមានអភិបាលគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធព័ត៌មាន ជាដើម ។ បើសិនជាអ្នកជឿជាក់ថា ព័ត៌មានហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នកត្រូវបានលួច សូមទាក់ទងទៅកាន់គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នកជាបន្ទាន់ ហើយបិទគណនីដែលរងគ្រោះ ។ ធ្វើការផ្លាស់ប្តូរពាក្យសម្ងាត់ជាបន្ទាន់ បើសិន ជាអ្នកបានបញ្ចេញដោយប្រការណាមួយនោះ។ បើសិនជាអ្នកប្រើប្រាស់ពាក្យសម្ងាត់ដូចៗគ្នាជាច្រើនវេបសាយនោះ សូមធ្វើការផ្លាស់ប្តូរវាម្តងមួយៗ ហើយមិនត្រូវប្រើប្រាស់ពាក្យសម្ងាត់នោះនៅថ្ងៃក្រោយទៀតឡើយ ។
សូមប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះសញ្ញានៃការលួចអត្តសញ្ញាណ ។ សូមចូលទៅកាន់ព័ត៌មានបន្ថែម https://www.camcert.gov.kh/identity-theft/ ។
អ្នកអាចរាយការណ៍អំពីបញ្ហានេះមកកាន់ការិយាល័យ CamCERT តាមរយៈអុីម៉ែល incident@camcert.gov.kh ឬចូលទៅកាន់វេបសាយ https://www.camcert.gov.kh ឬអ្នកក៏អាចធ្វើការប្តឹងទៅស្ថាប័ននគរបាលជាតិ (នាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យានៃអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ) ។ ជាចុងក្រោយ សន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាព នៃការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា គឺស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់លោកអ្នក ៕
